W ostatnich latach energia odnawialna, a zwłaszcza energia słoneczna, zdobywa coraz większą popularność. Systemy fotowoltaiczne (PV) stanowią kluczowy element w globalnym dążeniu do zrównoważonego rozwoju i redukcji emisji dwutlenku węgla. Jednym z najważniejszych komponentów każdego systemu fotowoltaicznego jest falownik fotowoltaiczny. Bez niego energia wygenerowana przez panele słoneczne nie mogłaby być efektywnie wykorzystywana w domach, firmach czy sieciach energetycznych.
Falownik fotowoltaiczny pełni kluczową rolę, przekształcając prąd stały (DC) generowany przez panele słoneczne na prąd zmienny (AC), który jest standardowo wykorzystywany w sieciach elektrycznych. Dzięki temu energia słoneczna staje się kompatybilna z codziennymi urządzeniami elektrycznymi, co pozwala na pełne wykorzystanie potencjału energii słonecznej.
W artykule tym zostaną szczegółowo omówione aspekty dotyczące budowy falowników fotowoltaicznych, ich różnorodność, zasady działania oraz koszty związane z ich zakupem i eksploatacją.
Znaczenie Falowników w Systemach Fotowoltaicznych
Falowniki fotowoltaiczne są nie tylko sercem systemów PV, ale również mózgiem, który zarządza produkcją energii. Dzięki zaawansowanym funkcjom, takim jak śledzenie punktu mocy maksymalnej (MPPT), falowniki optymalizują wydajność paneli słonecznych w różnych warunkach oświetleniowych. Dodatkowo, nowoczesne falowniki są wyposażone w funkcje monitorowania i zabezpieczeń, co zapewnia bezpieczne i efektywne działanie systemu fotowoltaicznego.
Krótkie Wprowadzenie do Treści Artykułu
W kolejnych rozdziałach artykułu przeanalizujemy szczegółowo budowę falowników fotowoltaicznych, zwracając uwagę na kluczowe elementy składowe i ich funkcje. Przedstawimy różne typy falowników, w tym jednofazowe, trójfazowe, centralne oraz mikroinwertery, porównując ich zalety i wady oraz zastosowania. Omówimy również zasady działania falowników, wyjaśniając, jak przekształcają prąd stały na zmienny i jakie technologie są w tym procesie wykorzystywane. Na koniec zajmiemy się kwestiami kosztów – od czynników wpływających na cenę falowników, przez koszty eksploatacji, aż po porównanie różnych typów falowników pod względem ekonomicznym.
Niniejszy artykuł ma na celu dostarczenie czytelnikom kompleksowej wiedzy na temat falowników fotowoltaicznych, co pozwoli na świadome podejmowanie decyzji przy planowaniu i zakupie systemów fotowoltaicznych.
Budowa Falownika Fotowoltaicznego
Falownik fotowoltaiczny, będący kluczowym elementem systemu PV, składa się z kilku istotnych komponentów, które współpracują w celu przekształcenia prądu stałego (DC) generowanego przez panele słoneczne na prąd zmienny (AC), wykorzystywany w domowych instalacjach elektrycznych. Zrozumienie budowy falownika jest niezbędne do pełnego docenienia jego roli i funkcjonalności.
Podstawowe Elementy Składowe Falownika
Moduł Wejściowy
Moduł wejściowy falownika odpowiada za odbieranie prądu stałego z paneli fotowoltaicznych. Jest to pierwszy punkt kontaktu między panelami a falownikiem, który zazwyczaj zawiera filtry przeciwzakłóceniowe oraz układy zabezpieczające przed przepięciami i przeciążeniami.
Obwód DC/DC
Obwód DC/DC przekształca napięcie prądu stałego do odpowiedniego poziomu, który jest optymalny dla dalszego przetwarzania w falowniku. Obwód ten może również zawierać układ śledzenia punktu mocy maksymalnej (MPPT), który optymalizuje wydajność paneli słonecznych poprzez dostosowywanie ich obciążenia w celu uzyskania maksymalnej możliwej mocy.
Obwód Inwertera DC/AC
Obwód inwertera jest sercem falownika. Przekształca prąd stały na prąd zmienny, który może być używany przez urządzenia elektryczne lub dostarczany do sieci energetycznej. Ten etap konwersji odbywa się za pomocą tranzystorów mocy, takich jak MOSFETy lub IGBT, które przełączają prąd stały w wysokiej częstotliwości, tworząc w ten sposób prąd zmienny.
Filtry i Zabezpieczenia
Filtry są niezbędne do eliminacji zakłóceń i zapewnienia, że wyjściowy prąd zmienny jest czysty i stabilny. Zabezpieczenia, takie jak wyłączniki nadprądowe i ochronniki przepięciowe, chronią zarówno falownik, jak i podłączone urządzenia przed uszkodzeniami spowodowanymi nagłymi zmianami prądu lub napięcia.
Moduł Komunikacyjny i Sterujący
Nowoczesne falowniki są wyposażone w moduły komunikacyjne, które umożliwiają zdalne monitorowanie i sterowanie systemem fotowoltaicznym. Moduły te mogą być wyposażone w interfejsy Wi-Fi, Ethernet lub inne technologie komunikacyjne, które pozwalają na przesyłanie danych o wydajności systemu do użytkownika lub serwisu monitorującego.
Schemat Blokowy Falownika
Schemat blokowy falownika ilustruje, jak poszczególne komponenty są ze sobą połączone i jak współpracują.
- Moduł wejściowy odbiera prąd stały z paneli.
- Obwód DC/DC dostosowuje napięcie i optymalizuje moc za pomocą MPPT.
- Obwód inwertera DC/AC przekształca prąd stały na zmienny.
- Filtry oczyszczają wyjściowy prąd zmienny.
- Moduł komunikacyjny monitoruje i przesyła dane o wydajności.
Każdy z tych bloków pełni kluczową rolę w zapewnieniu, że falownik działa efektywnie, bezpiecznie i niezawodnie.
Zasada Współdziałania Elementów
Wszystkie elementy falownika współpracują, aby zapewnić płynne i efektywne przetwarzanie energii. Moduł wejściowy przygotowuje prąd stały do dalszej obróbki, obwód DC/DC optymalizuje napięcie, a obwód inwertera przekształca go na prąd zmienny. Filtry dbają o jakość wyjściowego prądu, a moduł komunikacyjny zapewnia pełną kontrolę i monitorowanie systemu.
Zrozumienie budowy falownika fotowoltaicznego pozwala na docenienie jego złożoności oraz kluczowej roli w systemach PV. W kolejnym rozdziale przyjrzymy się różnorodnym typom falowników, ich specyficznym cechom oraz zastosowaniom.
Rodzaje Falowników Fotowoltaicznych
Falowniki fotowoltaiczne są dostępne w różnych typach, które różnią się konstrukcją, zastosowaniem oraz właściwościami technicznymi. Wybór odpowiedniego typu falownika jest kluczowy dla efektywnego działania systemu fotowoltaicznego. W tym rozdziale omówimy główne rodzaje falowników: jednofazowe, trójfazowe, centralne, stringowe oraz mikroinwertery, porównując ich zalety, wady i scenariusze zastosowania.
Falowniki Jednofazowe
Charakterystyka i Zastosowania
Falowniki jednofazowe są przeznaczone do małych systemów fotowoltaicznych, najczęściej wykorzystywanych w domach jednorodzinnych. Przetwarzają prąd stały na prąd zmienny jednofazowy, który jest zgodny z domowymi instalacjami elektrycznymi.
Zalety:
- Prosta instalacja i obsługa
- Niższe koszty zakupu w porównaniu do falowników trójfazowych
- Odpowiednie dla mniejszych systemów PV
Wady:
- Ograniczona moc wyjściowa
- Mniej efektywne w przypadku większych instalacji
Falowniki Trójfazowe
Charakterystyka i Zastosowania
Falowniki trójfazowe są wykorzystywane w większych systemach fotowoltaicznych, zarówno domowych, jak i komercyjnych. Przetwarzają prąd stały na prąd zmienny trójfazowy, który jest stosowany w większych instalacjach elektrycznych oraz w przemysłowych systemach zasilania.
Zalety:
- Wyższa moc wyjściowa
- Lepsza stabilność i równomierność obciążenia w sieci trójfazowej
- Odpowiednie dla dużych instalacji PV
Wady:
- Wyższe koszty zakupu i instalacji
- Bardziej skomplikowana instalacja i serwisowanie
Falowniki Centralne vs. Stringowe
Falowniki Centralne
Falowniki centralne są stosowane w dużych systemach fotowoltaicznych, takich jak farmy słoneczne. Jeden falownik centralny przetwarza prąd stały z wielu stringów paneli fotowoltaicznych.
Zalety:
- Wysoka wydajność na dużą skalę
- Centralne zarządzanie i monitorowanie systemu
Wady:
- Jednopunktowa awaria może wpłynąć na cały system
- Wyższe koszty napraw i serwisowania
Falowniki Stringowe
Falowniki stringowe przetwarzają prąd stały z jednego lub kilku stringów paneli fotowoltaicznych. Są powszechnie stosowane w średnich i dużych systemach PV.
Zalety:
- Mniejszy wpływ awarii jednego stringu na cały system
- Łatwiejsza konserwacja i wymiana
Wady:
- Niższa efektywność w porównaniu do falowników centralnych przy bardzo dużych instalacjach
- Większa liczba falowników do zarządzania
Falowniki Mikroinwertery
Opis i Zastosowania
Mikroinwertery to niewielkie falowniki instalowane bezpośrednio na każdym panelu fotowoltaicznym. Przetwarzają prąd stały na prąd zmienny na poziomie pojedynczego modułu PV.
Zalety:
- Wyższa wydajność dzięki indywidualnej optymalizacji każdego panelu
- Redukcja wpływu cieniowania i uszkodzeń na wydajność systemu
- Łatwe skalowanie systemu
Wady:
- Wyższe koszty zakupu i instalacji na poziomie pojedynczych paneli
- Więcej punktów potencjalnej awarii i konieczność zarządzania wieloma urządzeniami
Porównanie Zalet i Wad
Rodzaj Falownika | Zalety | Wady |
---|---|---|
Jednofazowe | Prosta instalacja, niższe koszty | Ograniczona moc wyjściowa |
Trójfazowe | Wyższa moc, stabilność | Wyższe koszty, skomplikowana instalacja |
Centralne | Wysoka wydajność, centralne zarządzanie | Jednopunktowa awaria, wyższe koszty napraw |
Stringowe | Mniejszy wpływ awarii, łatwiejsza konserwacja | Niższa efektywność przy dużych instalacjach |
Mikroinwertery | Indywidualna optymalizacja, skalowalność | Wyższe koszty, więcej punktów awarii |
Wybór odpowiedniego falownika zależy od wielu czynników, takich jak wielkość systemu, lokalizacja, budżet oraz specyficzne potrzeby użytkownika. W następnym rozdziale przyjrzymy się zasadzie działania falowników fotowoltaicznych, aby lepiej zrozumieć, jak przekształcają one energię słoneczną w użyteczną energię elektryczną.
Zasada Działania Falownika Fotowoltaicznego
Falowniki fotowoltaiczne odgrywają kluczową rolę w systemach PV, przekształcając prąd stały (DC) generowany przez panele słoneczne na prąd zmienny (AC), który jest kompatybilny z sieciami elektrycznymi oraz domowymi urządzeniami. Zrozumienie zasady działania falowników pozwala na pełne docenienie ich znaczenia i funkcjonalności w systemach fotowoltaicznych.
Przekształcanie Prądu Stałego (DC) na Prąd Zmienny (AC)
Proces Konwersji
- Wejście Prądu Stałego (DC): Panele fotowoltaiczne generują prąd stały, który jest dostarczany do falownika przez moduł wejściowy.
- Konwersja DC/DC: Wstępna konwersja napięcia DC do odpowiedniego poziomu odbywa się w obwodzie DC/DC. Proces ten jest zarządzany przez układ śledzenia punktu mocy maksymalnej (MPPT), który optymalizuje moc wyjściową z paneli PV.
- Inwersja DC/AC: Prąd stały jest przekształcany na prąd zmienny przez obwód inwertera DC/AC. Wykorzystywane są do tego tranzystory mocy, takie jak MOSFETy lub IGBT, które przełączają prąd w wysokiej częstotliwości, tworząc zmienny sygnał AC.
- Filtracja: Wyjściowy prąd zmienny jest filtrowany, aby usunąć zakłócenia i zapewnić stabilność oraz jakość sygnału. Filtry eliminują niepożądane harmoniczne i szumy.
- Wyjście Prądu Zmiennego (AC): Oczyszczony prąd zmienny jest gotowy do użycia przez urządzenia elektryczne lub do przesłania do sieci energetycznej.
Sterowanie i Monitoring
Funkcje Sterowania MPPT
Funkcja MPPT (Maximum Power Point Tracking) jest kluczowym elementem każdego falownika fotowoltaicznego. Algorytm MPPT ciągle monitoruje warunki pracy paneli słonecznych, takie jak natężenie światła i temperatura, aby dostosować obciążenie paneli i maksymalizować ich wydajność. Dzięki MPPT, system PV jest w stanie uzyskać maksymalną możliwą moc w różnych warunkach oświetleniowych.
Monitorowanie Parametrów Systemu
Nowoczesne falowniki są wyposażone w zaawansowane systemy monitoringu, które umożliwiają śledzenie i analizę wydajności systemu PV w czasie rzeczywistym. Dane takie jak napięcie, prąd, moc wyjściowa, temperatura oraz status systemu są dostępne dla użytkowników za pośrednictwem interfejsów komunikacyjnych, takich jak Wi-Fi, Ethernet czy GSM. Monitorowanie umożliwia szybkie wykrywanie problemów oraz optymalizację pracy systemu.
Bezpieczeństwo i Ochrona
Systemy Zabezpieczeń Przed Przepięciami
Falowniki są wyposażone w systemy zabezpieczeń, które chronią zarówno urządzenie, jak i cały system fotowoltaiczny przed przepięciami. Zabezpieczenia te obejmują ochronniki przepięciowe, wyłączniki nadprądowe oraz układy zabezpieczające przed przeciążeniami i zwarciami.
Mechanizmy Wyłączania i Izolacji
W sytuacjach awaryjnych, takich jak zbyt wysokie napięcie czy temperatura, falownik automatycznie wyłącza się, aby zapobiec uszkodzeniom. Mechanizmy izolacji są również istotne podczas konserwacji systemu, umożliwiając bezpieczne odłączenie falownika od reszty instalacji PV.
Przykład Działania w Rzeczywistych Warunkach
Aby lepiej zrozumieć działanie falownika, warto przeanalizować przykład w rzeczywistych warunkach. W słoneczny dzień panele fotowoltaiczne generują wysokie napięcie prądu stałego, które jest dostarczane do falownika. Algorytm MPPT dostosowuje obciążenie paneli, aby uzyskać maksymalną moc. Prąd stały jest następnie przekształcany na prąd zmienny, filtrowany i dostarczany do sieci domowej lub publicznej.
Podsumowanie Zasady Działania
Falownik fotowoltaiczny jest zaawansowanym urządzeniem, które przekształca energię słoneczną na użyteczną energię elektryczną. Proces ten obejmuje wiele etapów, od wstępnej konwersji napięcia po filtrację i monitoring. Dzięki zaawansowanym funkcjom sterowania i zabezpieczeń, falowniki zapewniają efektywne i bezpieczne działanie systemów fotowoltaicznych.
W kolejnym rozdziale zajmiemy się analizą kosztów falowników fotowoltaicznych, uwzględniając czynniki wpływające na ich cenę oraz koszty eksploatacji i konserwacji.
Koszt Falownika Fotowoltaicznego
Koszt falownika fotowoltaicznego jest istotnym elementem całkowitego kosztu systemu PV. Na cenę falownika wpływa wiele czynników, takich jak moc, technologia, marka i jakość wykonania. W tym rozdziale przyjrzymy się bliżej tym czynnikom, omówimy proporcję kosztu falownika w stosunku do innych komponentów systemu PV oraz przedstawimy koszty eksploatacji i konserwacji.
Czynniki Wpływające na Koszt
Moc Falownika
Jednym z głównych czynników wpływających na koszt falownika jest jego moc wyjściowa. Falowniki o wyższej mocy są zazwyczaj droższe, ponieważ mogą obsługiwać większe systemy PV i przetwarzać więcej energii.
- Falowniki jednofazowe: Zwykle stosowane w małych instalacjach domowych, ich moc waha się od 1 kW do 6 kW.
- Falowniki trójfazowe: Przeznaczone dla większych systemów, ich moc może sięgać od 5 kW do 100 kW i więcej.
Efektywność i Technologia
Falowniki o wyższej efektywności są często droższe, ale zapewniają lepszą wydajność energetyczną, co przekłada się na większe oszczędności w dłuższym okresie. Nowoczesne technologie, takie jak funkcje MPPT (Maximum Power Point Tracking) i zaawansowane systemy monitoringu, również wpływają na cenę.
Marka i Jakość Wykonania
Renomowane marki, które oferują wysokiej jakości produkty i lepsze wsparcie techniczne, zazwyczaj sprzedają swoje falowniki po wyższych cenach. Wybór sprawdzonej marki może jednak zapewnić dłuższą żywotność i niezawodność systemu.
Analiza Kosztów w Kontekście Całego Systemu Fotowoltaicznego
Koszt falownika stanowi znaczącą część całkowitego kosztu instalacji PV, ale nie jest jedynym komponentem, który należy uwzględnić. Warto rozważyć również koszty paneli słonecznych, montażu, okablowania i innych akcesoriów.
Proporcja Kosztu Falownika
W typowym systemie fotowoltaicznym, falownik może stanowić od 10% do 20% całkowitego kosztu instalacji. Proporcja ta może się różnić w zależności od wielkości systemu i wyboru falownika.
Koszty Eksploatacji i Konserwacji
Przewidywane Koszty Utrzymania
Falowniki, podobnie jak inne urządzenia elektroniczne, wymagają regularnej konserwacji, aby działały efektywnie i bezpiecznie. Typowe koszty utrzymania obejmują:
- Regularne przeglądy: Sprawdzanie stanu technicznego falownika, czyszczenie wentylatorów i usuwanie kurzu.
- Aktualizacje oprogramowania: Aktualizacje firmware’u mogą być konieczne, aby zapewnić optymalne działanie i bezpieczeństwo systemu.
- Naprawy i wymiany: W przypadku awarii lub zużycia części, koszty napraw i ewentualnej wymiany mogą się różnić w zależności od rodzaju uszkodzenia i modelu falownika.
Okresy Gwarancyjne i Serwisowanie
Większość producentów oferuje gwarancje na falowniki fotowoltaiczne, które mogą trwać od 5 do 12 lat. Niektóre firmy oferują również rozszerzone gwarancje, które mogą obejmować do 25 lat. Ważne jest, aby zapoznać się z warunkami gwarancji i dostępnością serwisu przed zakupem.
Porównanie Kosztów Różnych Typów Falowników
Jednofazowe vs. Trójfazowe
- Jednofazowe falowniki: Zazwyczaj tańsze, odpowiednie dla mniejszych systemów. Koszt jednofazowego falownika o mocy 3 kW może wynosić od 2000 do 4000 zł.
- Trójfazowe falowniki: Droższe, ale bardziej wydajne dla większych systemów. Cena trójfazowego falownika o mocy 10 kW może sięgać od 8000 do 15000 zł.
Centralne vs. Stringowe
- Falowniki centralne: Mogą być bardziej ekonomiczne w przypadku bardzo dużych instalacji, ale koszt naprawy może być wysoki. Cena falownika centralnego o mocy 100 kW może wynosić od 50000 do 100000 zł.
- Falowniki stringowe: Zwykle tańsze i bardziej elastyczne dla średnich i dużych systemów. Koszt stringowego falownika o mocy 20 kW to około 10000 do 30000 zł.
Mikroinwertery
Mikroinwertery, instalowane na poziomie pojedynczych paneli, są zazwyczaj droższe na jednostkę mocy, ale oferują korzyści w postaci lepszej optymalizacji i skalowalności. Cena mikroinwertera może wynosić od 500 do 1500 zł za sztukę, co w przypadku dużych systemów może zwiększyć całkowity koszt instalacji.
Koszt falownika fotowoltaicznego zależy od wielu czynników, w tym mocy, technologii, marki i jakości wykonania. Wybór odpowiedniego falownika jest kluczowy dla zapewnienia efektywności i niezawodności systemu fotowoltaicznego. Analizując koszty, warto również uwzględnić przewidywane koszty eksploatacji i konserwacji, a także dostępność gwarancji i serwisu.
Wybór odpowiedniego falownika powinien być dobrze przemyślany, aby zapewnić optymalną wydajność i długowieczność systemu fotowoltaicznego.
Rekapitulacja Głównych Punktów Artykułu
Falowniki fotowoltaiczne są nieodłącznym elementem każdego systemu PV, przekształcając prąd stały generowany przez panele słoneczne na prąd zmienny, który może być wykorzystywany przez urządzenia elektryczne lub przesyłany do sieci energetycznej. W artykule omówiliśmy różne aspekty związane z falownikami fotowoltaicznymi, od ich budowy, przez rodzaje, zasadę działania, aż po koszty zakupu i eksploatacji.
- Budowa Falownika Fotowoltaicznego: Falowniki składają się z modułów wejściowych, obwodów DC/DC, obwodów inwertera DC/AC, filtrów oraz modułów komunikacyjnych. Każdy z tych elementów odgrywa kluczową rolę w procesie konwersji i zarządzania energią.
- Rodzaje Falowników: Istnieją różne typy falowników, w tym jednofazowe, trójfazowe, centralne, stringowe oraz mikroinwertery. Każdy typ ma swoje specyficzne zalety i wady oraz jest przeznaczony do różnych zastosowań.
- Zasada Działania Falownika: Falowniki przekształcają prąd stały na prąd zmienny za pomocą zaawansowanych technologii, takich jak MPPT. Proces ten obejmuje konwersję napięcia, inwersję prądu oraz filtrację sygnału, aby zapewnić jego stabilność i jakość.
- Koszt Falownika Fotowoltaicznego: Koszt falownika zależy od wielu czynników, takich jak moc, technologia, marka i jakość wykonania. Ważne jest również uwzględnienie kosztów eksploatacji i konserwacji, a także warunków gwarancji i serwisu.
Znaczenie Wyboru Odpowiedniego Falownika
Wybór odpowiedniego falownika jest kluczowy dla optymalnej pracy systemu fotowoltaicznego. Dobór właściwego typu falownika, dostosowanego do specyficznych potrzeb i warunków instalacji, może znacząco wpłynąć na efektywność, niezawodność oraz koszty operacyjne systemu PV.
- Efektywność Energetyczna: Wysokiej jakości falownik z funkcją MPPT może zwiększyć wydajność systemu, maksymalizując ilość energii uzyskanej z paneli słonecznych.
- Bezpieczeństwo i Niezawodność: Nowoczesne falowniki oferują zaawansowane systemy zabezpieczeń, które chronią system PV przed uszkodzeniami i zapewniają jego bezpieczne działanie.
- Koszty Eksploatacji: Inwestycja w bardziej efektywny i niezawodny falownik może prowadzić do niższych kosztów eksploatacji i dłuższego okresu bezproblemowego użytkowania.
Wskazówki dla Konsumentów
Przy wyborze falownika fotowoltaicznego warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii:
- Określenie Potrzeb Energetycznych: Zrozumienie własnych potrzeb energetycznych oraz specyfiki instalacji PV jest kluczowe dla wyboru odpowiedniego falownika.
- Porównanie Ofert: Analiza różnych ofert pod kątem efektywności, technologii, kosztów oraz warunków gwarancji może pomóc w podjęciu świadomej decyzji.
- Konsultacja z Ekspertami: Warto skonsultować się z ekspertami w dziedzinie fotowoltaiki, aby uzyskać profesjonalne porady i rekomendacje.
Przyszłość Falowników Fotowoltaicznych
Technologia falowników fotowoltaicznych rozwija się dynamicznie, wprowadzając innowacje, które zwiększają ich efektywność i niezawodność. Nowe rozwiązania, takie jak falowniki hybrydowe, integrujące systemy magazynowania energii, oraz zaawansowane algorytmy sterowania, otwierają nowe możliwości dla optymalizacji i zarządzania energią w systemach PV.
Falowniki fotowoltaiczne są kluczowym elementem systemów PV, umożliwiając przekształcanie i zarządzanie energią słoneczną. Wybór odpowiedniego falownika, dostosowanego do specyficznych potrzeb i warunków instalacji, jest kluczowy dla zapewnienia efektywności, niezawodności oraz bezpieczeństwa systemu. Świadome podejmowanie decyzji oraz korzystanie z najnowszych technologii może znacząco wpłynąć na sukces inwestycji w energię odnawialną.
Bibliografia
- Lista źródeł i literatury wykorzystanej do opracowania artykułu:
- S. Roberts, „Photovoltaic Systems: Fundamentals and Applications”, John Wiley & Sons, 2018.
- M. Green, „Solar Cells: Operating Principles, Technology, and System Applications”, Prentice Hall, 2019.
- T. Markvart, L. Castaner, „Practical Handbook of Photovoltaics: Fundamentals and Applications”, Elsevier, 2012.
- R. Messenger, J. Ventre, „Photovoltaic Systems Engineering”, CRC Press, 2016.